عزت نفس درروايات

امام على (علیه السلام): «اكرم نفسك عن كل دنيه و ان ساقتك الى الرغائب فانك لن تعتاض‏بما تبذل من نفسك عوضا و لاتكن عبد غيرك و قد جعلك الله‏حرا».
على عليه السلام به فرزندش امام مجتبى سلام الله عليه فرمود: نفس خويش را عزيزبشمار و به هيچ پستى و دنائتى تن مده گرچه عمل پست، تو را به تمنياتت‏برساند،زيرا هيچ چيز با شرافت نفس برابرى نمى‏كند و (به جاى عزت از دست داده) عوضى‏همانند آن نصيبت نخواهد شد، و بنده ديگران نباش كه خداوند تو را آزاد آفريده‏است.
امام على (علیه السلام): «من كرمت عليه نفسه لم‏يهنها بالمعصيه‏».
كسى كه نفس شرافتمند و با عزت دارد هرگز آن را با پليدى گناه، خوار و پست ‏نخواهد ساخت.
امام على (علیه السلام): «النفس الدنيه لاتنفك عن الدنائات‏».
كسى كه فرومايه و دنى النفس است از كارهاى پست جدايى ندارد.:
امام على (علیه السلام) «ساعه ذل لاتفى بعز الدهر».
يك ساعت ذلت‏با عزت تمام دوران زندگى برابرى نمى‏كند.
امام على (علیه السلام): «من تذلل لابناء الدنيا تعرى من لباس التقوى‏».
كسى كه در مقابل شيفتگان دنيا اظهار ذلت كند، با اين عمل، جامه تقوى و پاكى‏را از بر خود به در آورده است.
امام على (علیه السلام): «اعجز الناس من قدر على ان يزيل النقص عن نفسه و لم‏يفعل‏».
عاجزترين مردم كسى است كه مى‏تواند نقائص اخلاقى خود را برطرف سازد و از انجام‏آن خوددارى كند.
امام صادق (علیه السلام): «ان الله عزوجل فوض الى المومن اموره كلها و لم يفوض اليه‏ان يذل نفسه‏».
خداوند تمام كارهاى مومن را به خود او واگذار كرده ولى به او اختيار نداده كه‏خود را خوار و ذليل كند.
امام صادق (علیه السلام): عن زراره عن الصادق(علیه السلام): «ان رجلااتاه فقال اننى لا احسن ان‏اعمل عملا بيدى و لا احسن ان اتجر و انا محارف محتاج‏فقال اعمل واحمل على راسك واستغن عن الناس‏».
زراره از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه مردى به حضور حضرت آمد عرض كرددست‏سالمى ندارم كه با آن كار كنم، سرمايه ندارم تا با آن تجارت كنم مرد محروم‏و مستمندى هستم چه كنم؟ حضرت مى‏ديد كه سر آن مرد سالم است و مى‏تواند طبق رسوم‏محلى با آن كار كند فرمود: بار را بر سرت ببر و خود را از مردم بى‏نياز بدار (وگدايى نكن).
امام صادق (علیه السلام): «اقصر نفسك عما يضرها من قبل ان تفارقك واسع فى فكاكها كماتسعى فى طلب معيشتك فان نفسك رهينه بعملك‏».
از آن چه براى جانت زيان بخش است اجتناب‏نما پيش از آن كه مرگت فرا رسد، و درراه آزاد كردن نفس خويش از قيود سيئات اخلاقى كوشش نما همانطور كه براى معاش‏خود تلاش مى‏كنى، چه آن كه خودت و جانت در گرو اعمالى است كه انجام مى‏دهى.
پاسداراسلام - شماره 197
عزت نفس امام على عليه السلام:
«لا تسالوا الا الله سبحانه، فانه ان اعطاكم اكرمكم، و ان منعكم حاز لكم». [1]
به جز از خداى سبحان چيزى نخواهيد زيرا اگر به شما بدهد، شما را گرامى داشته و اگر ندهد ذخيره [ آخرتتان‏] خواهد كرد.
امام على عليه السلام:
«من اتى غنيا فتواضع له لغناه ذهب ثلثا دينه». [2]
هر كس نزد ثروتمندى رود و به خاطر توانگرى و ثروتش در مقابل او كرنش و فروتنى كند، دو سوم دينش رفته است.
امام على عليه السلام:
«الصبر على الفقر مع العز اجمل من الغنى مع الذل». [3]
شكيبايى بر تنگدستى همراه با عزت، زيباتر از ثروتمندى با ذلت است.
امام حسن عليه السلام:
«اذا اردت عزا بلا عشيرة و هيبة بلا سلطان فاخرج من ذل معصية الله الى عز طاعة الله». [4]
هرگاه خواستى عزت بدون داشتن فاميل، و شكوه بدون سلطنت را، پس از ذلت نافرمانى خدا، به سوى عزت اطاعت او خارج شو.
امام حسين عليه السلام:
«موت فى عزة خير من حياة فى ذل». [5]
مرگ با عزت، بهتر از زندگى با ذلت است.
امام سجاد عليه السلام:
«ما احب ان لى بذل نفسى حمر النعم». [6]
دوست ندارم داراى شتران سرخ مو (و ثروت كلان) باشم ولى در برابر تحصيل آن لحظه‏اى تن به ذلت دهم.
امام سجاد عليه السلام:
«رايت الخير كله قد اجتمع فى قطع الطمع عما فى ايدى الناس و من لم يرج الناس فى شى‏ء و رد امره الى الله عزوجل فى جميع اموره، استجاب الله عزوجل له فى كل شى‏ء». [7]
تمام خير و نيكى را ديدم كه در بريدن طمع از آن چه دست مردم است مى‏باشد، و هر كه هيچ اميدى به مردم نداشته باشد و امورش را در هر كارى به خداى عزوجل واگذارد، خداى عزوجل در تمام چيزها او را اجابت كند.
امام سجاد عليه السلام:
«من كرمت عليه نفسه هانت عليه الدنيا». [8]
هر كس خود را ارجمند شمارد، دنيا را پست انگارد.
امام باقر عليه السلام:
«طلب الحوائج الى الناس استلاب للعز... والياس عما فى ايدى الناس، عز المؤمن فى دينه». [9]
حاجت خواستن از مردم، موجب سلب عزت خواهد شد. و قطع اميد از آن چه در دست مردم است، مايه عزت مؤمن در دينش مى‏باشد.
امام صادق عليه السلام:
«لاينبغى للمؤمن ان يذل نفسه، قيل له و كيف يذل نفسه؟ قال: يتعرض لما لايطيق». [10]
سزاوار نيست مؤمن خود را ذليل كند، سؤال شد چگونه؟ فرمود: خود را در معرض كارى كه از او ساخته نيست قرار دهد.
امام صادق عليه السلام:
«من سال الناس و عنده قوت ثلاثة ايام لقى الله تعالى يوم يلقاه و ليس فى وجهه لحم». [11]
كسى كه از مردم تقاضاى كمك كند، با اين كه غذاى سه روز را دارد، روز قيامت‏با خداوند ملاقات كند در حالى كه در صورتش گوشت نيست (يعنى با چهره زشت و بى‏آبرو وارد محشر مى‏شود).

پي نوشت:

[1]. نهج البلاغه، نامه 31.
[2]. همان، حكمت 228.
[3]. غرر الحكم.
[4]. بحارالانوار، ج 44، ص 139.
[5]. همان، ص 192.
[6]. مستدرك الوسائل، ج 2، ص 464.
[7]. اصول كافى، ج 2، ص 148.
[8]. تحف العقول، ص 285.
[9]. بحارالانوار، ج 75، ص‏112.
[10]. فروع كافى، ج 5، ص 46.
[11]. ثواب الاعمال، (ترجمه شده) ص 630.

منبع:پايگاه حوزه
/خ